→ powitanie

ogłoszenia:
→ dermatolog i wenerolog
→ ogłoszenia różne

edukacja zdrowotna:
→ choroby
→ diagnostyka
→ porady
→ leki

o autorze:
→ profil zawodowy
→ kwalifikacje
→ dyplomy

o portalu:
→ misja
→ geneza
→ adresy
→ wydawca

polecamy:
→ pożyteczne publikacje
→ przydatne linki

nota prawna:
→ copyright
→ wykluczenia

dermatolog.eu > choroby skóry > borelioza

Borelioza: Jak się przed nią uchronić?

dr hab. med. Radosław Śpiewak, profesor UJ
specjalista dermatolog, wenerolog i alergolog

O autorze: dr hab. med. Radosław Śpiewak, specjalista dermatolog z Krakowa, prowadził badania naukowe nad boreliozą i jest autorem publikacji naukowej na temat patologii zakażenia krętkiem boreliozy. → umów się na wizytę do prof. Śpiewaka → tabela: antygeny krętka boreliozy wykrywane w teście Western Blot

Co to jest borelioza?

Borelioza (synonimy: krętkowica kleszczowa, choroba z Lyme, błędne nazwy: bolerioza, boleroza) jest chorobą zakaźną wywoływaną przez mikroskopijne krętki Borrelia burgdorferi. Początkowo zakażenie ograniczna się do skóry, jednak przy braku leczenia zakażenie może się rozszerzać prowadząc do poważnych uszkodzeń mięśnia sercowego, układu nerwowego,stawów, a nawet do zaburzeń psychicznych.

Jak dochodzi do zakażenia krętkiem boreliozy?

Do zakażenia dochodzi podczas ukąszenia (ukłucia) człowieka przez stawonogi będące nosicielami bakterii (tzw. wektor zakażenia). Głównym przenosicielem krętka boreliozy w Polsce jest kleszcz łąkowy (Ixodes ricinus) - w zależności od regionu, odsetek zakażony krętkiem kleszczy waha się od 5,4% (Lubelszczyzna) - 19% (Pomorze). Innym wektorem krętka boreliozy są komary Culex pipiens - około 2% osobników żywiących się ludzką krwią (samice) jest rezerwuarem krętków Borrelia burgdorferi.

Przebieg zakażenia

Przebieg boreliozy dzieli się na 3 fazy.

Faza 1: Borelioza wczesna miejscowa

Najważniejszym objawem wczesnej boreliozy jest rumień wędrujący (erythema migrans) (fotografia) pojawiający się zwykle 1-2 tygodnie po zakażeniu (ukąszenie przez zainfekowanego kleszcza). W skrajnych przypadkach okres utajenia może wynosić od 2 do 30 dni. Rumień wędrujący to czerwona plama na skórze w miejscu ukąszenia, która stopniowo rozszerza się, jednocześnie blednąc w części środkowej, co daje w efekcie wykwit obrączkowaty. U niektórych zakażonych osób nie dochodzi do rozwinięcia rumienia wędrującego, a mimo to choroba przechodzi do fazy 2.

Faza 2: Borelioza wczesna uogólniona

W ciągu kilku dni do tygodni od zakażenia skórnego, krętek Borrelia burgdorferi wnika do krwi i rozprzestrzenia się po organizmie. Rozsiew ten może powodować objawy podobne do grypy (gorączka, dreszcze, silne bóle mięśniowe i stawowe, osłabienie). Może w tym czasie również dochodzić do pojawienia się na skórze wtórnych ognisk rumienia wędrującego w miejscach niekąsanych przez kleszcze. Niekiedy pojawiają się zaburzenia neurologiczne, takie jak paraliż twarzy. Objawy te mogą samoistnie ustępować nawet bez leczenia, jednak choroba może postępować nadal, przechodząc do 3 fazy.

Faza 3: Borelioza późna przetrwała

Późna przetrwała borelioza prowadzi do poważnego uszkodzenia wielu narządów i układów organizmu. Typowymi przykładami są: niedowład, porażenie nerwów obwodowych, zaburzenia czucia, zaburzenia psychiczne, osłabienie pamięci, zapalenie skóry kończyn przewlekłe zanikowe (acrodermatitis chronica atrophicans), bóle mięśniowo-stawowe, przewlekłe zmęczenie.

W przebiegu późnej boreliozy dochodzić może do nieodwracalnych i niecharakterystycznych zmian w licznych narządach: gorączka, intensywne poty, dreszcze, uderzenia gorąca, przewlekłe zmęczenie, ociężałość, mała wydolność fizyczna, zaburzenia snu, bezdech nocny, wypadanie włosów, drętwienie palców lub całych kończyn, drętwienie czubka języka lub warg, zaburzenia smaku, bóle gardła, bóle jąder, bóle bioder, bóle i kurcze mięśni, tiki mięśni twarzy lub innych mięśni, bóle głowy, zwykle części potylicznej, bóle i obrzmienia stawów, często zmienne i wędrujące, sztywność stawów i kręgosłupa szyjnego, bóle zębów (bez wyraźnych powodów stomatologicznych), nieregularność menstruacji, bóle piersi, mlekotok, drażliwość pęcherza i zakłócenie jego motoryki, zaburzenia erekcji i popędu płciowego, bóle żołądka, zaparcia, biegunki, bóle w klatce piersiowej, napadowe, przeszywające bóle "strzelające", duszność, kaszel, zadyszka, zaburzenia rytmu serca (bloki), kardiomiopatia przerostowa, parestezje (kłucia, mrowienia), utrata czucia jak w polineuropatii, palenie skóry, zapalenie nerwu trójdzielnego, paraliż twarzy (paraliż Bella), zaburzenia widzenia, dzwonienie w uszach, bóle uszu, nadwrażliwość na dźwięk, choroba lokomocyjna, zawroty głowy, zaburzenia równowagi, niska tolerancja alkoholu, zaburzenia koncentracji, otępienie, zaburzenia pamięci, zmiany nastroju, drażliwość, depresja, drżenia rąk i innych części ciała podobne do choroby Parkinsona, nadwrażliwość skóry, zapalenie prostaty, nadwrażliwość na chemikalia i zapachy, ataki padaczkowe, zapalenie wątroby, porażenia nerwów obwodowych. Niekiedy obserwuje się cykliczność symptomów z występowaniem na przemian dwóch tygodni lepszego i dwóch tygodni gorszego samopoczucia.

Kto jest szczególnie zagorożony boreliozą?

Boreliozą szczególnie zagrożone są osoby przebywające w plenerze: w lesie, na łące, ale również w parkach miejskich o zaniedbanej, wysokiej podściółce (wysoka trawa, chwasty, pokrzywy, krzaki). Osoby zawodowo zagrożone boreliozą to leśnicy, rolnicy, myśliwi, zbieracze runa leśnego, pracownicy zieleni miejskiej, itp.

Rozpoznanie boreliozy

Rozpoznanie boreliozy jest proste w przypadku obecności rumienia wędrującego, ale trudniejsze w przypadku występowania wyłącznie objawów pozaskórnych. Obecność zakażenia można potwierdzić za pomocą badania serologicznego krwi (technika Western-Blot) w kierunku swoistych przeciwciał w klasie IgM i IgG. Obecność przeciwciał w klasie IgM sugeruje obecność aktywnego zakażenia, podczas gdy obecność przeciwciał IgG jest długotrwałym śladem w pamięci immunologicznej organizmu.

Jak uchronić się przed boreliozą?

Ponieważ krętek Borrelia burgdorferi przenoszony jest na człowieka przez ukąszenia stawonogów (głównie kleszcze, niekiedy komary), ochrona przez zakażeniem polega na ochronie przed ukąszeniami. W ochronie tej bardzo ważną rolę odgrywa odpowiednie ubranie: Przebywając w lesie, na łące, w parku itp. noś pełne buty, długie skarpety i długie, obcisłe u dołu spodnie przylegające do butów, oraz koszulę lub bluzę z długim rękawem. Kolejnym istotnym elementem ochrony jest odstraszanie kąsająych stawonogów. Niezasłoniętą skórę smaruj odpowiednim środkiem odstraszającym stawonogi (repelent). Obecnie uważa się, że najskuteczniejszym repelentem odstraszającym kleszcze i komary jest DEET (N,N-Dietylo-meta-toluamid), dlatego warto zaopatrzyć się w preparaty zawierające tę substancję.

Po powrocie z pleneru zdejmij ubranie i wytrzep np. nad wanną lub jasną, gładką podłogą. W dobrym oświetleniu obejrzyj, czy wśród wytrzepanych śmieci nie ma stawonogów (wielkość od ziarna maku do pestki wiśni). W razie potrzeby posłuż się lupą. Następnie obejrzyj dokładnie swoją skórę, czy nie widać wczepionego kleszcza, śladów ukąszeń itd. W ciągu miesiąca od wyprawy do lasu lub na łąkę oglądaj raz w tygodniu swoją skórę, czy nie pojawi się na niej rumień wędrujący. W razie jakichkolwiek podejrzeń, że możesz być zarażony boreliozą, zgłoś się do lekarza. Podobne obserwacje przeprowadź u Twoich dzieci oraz psa, jeśli towarzyszyli Ci w lesie (psy również mogą chorować na boreliozę).

→ jak umówić się na wizytę do prof. Śpiewaka

dermatolog.eu > choroby skóry > borelioza

Ta strona jest częścią Edukacyjnego Portalu Dermatologicznego dermatolog.eu (kontakt).
Z niniejszego dokumentu można korzystać wyłącznie na warunkach określonych
w zastrzeżeniu praw autorskich oraz wykluczeniu odpowiedzialności prawnej.
Document created: 28 June 2008, last updated: 25 April 2012.
Copyright © Radosław Śpiewak, specjalista dermatolog, wenerolog i alergolog, Kraków